zamknąć

Mapa nawigacji

Pobierz nasze dobre praktyki
Interaktywna nawigacja to narzędzie wykraczające poza standardową nawigację zintegrowanych treści (dostępną w górnej belce raportu). Nowe podejście pozwalana na poruszanie się w dwóch dodatkowych wymiarach biznesu Grupy PZU, tj.:
  • strategii (ubezpieczenia, zdrowie, inwestycje, finanse);
  • zrównoważonego rozwoju (sprzedaż, pracownicy, zaangażowanie społeczne, środowisko naturalne i etyka).
Wyżej wymienione obszary zostały dodatkowo uzupełnione o powiązane wskaźniki GRI, w ramach każdego wybranego zagadnienia.
Pracownicy
Społeczeństwo
Etyka
Środowisko
Produkty
Krótka charakterystyka
Zdrowie
Banki
Inwestycje
Ubezpieczenia
PRAKTYKI
BIZNESOWE

W tym rozdziale

GRI

7.5 Profil ryzyka (c.d.)

Raport Roczny 2019 > WYNIKI 2019 > Informacje Dodatkowe I Noty Objasniajace > 7 Zarzadzanie Ryzykiem > 7.5 Profil ryzyka (c.d.)
Facebook Twitter All
Zintegrowana Nawigacja
Ubezpieczenia
Zdrowie
Inwestycje
Bankowość
Najlepsze Praktyki

7.5.3.  Ryzyko rynkowe

Ryzyko rynkowe to ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany sytuacji finansowej wynikające bezpośrednio lub pośrednio z wahań poziomu i wahań zmienności rynkowych cen aktywów, spreadu kredytowego, wartości zobowiązań i instrumentów finansowych.

Ryzyko rynkowe w Grupie PZU obejmuje:

  • ryzyko cen akcji – możliwość poniesienia straty na skutek zmiany wartości aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych w wyniku zmian rynkowych cen akcji lub wahań zmienności rynkowych cen akcji;
  • ryzyko cen udziałów i akcji nienotowanych – możliwość poniesienia straty na skutek zmian wycen akcji nienotowanych i udziałów;
  • ryzyko cen nieruchomości – możliwość poniesienia straty na skutek zmian wartości aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych w wyniku zmian rynkowych cen nieruchomości lub wahań zmienności rynkowych cen nieruchomości;
  • ryzyko cen towarów – możliwość poniesienia straty na skutek zmiany wartości aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych w wyniku zmian rynkowych cen towarów lub wahań zmienności rynkowych cen towarów;
  • ryzyko inflacji – możliwość poniesienia straty związana z poziomem realizowanej inflacji, w szczególności inflacji cen towarów i usług, a także oczekiwań dotyczących przyszłego poziomu inflacji, mających wpływ na wycenę aktywów i zobowiązań;
  • ryzyko płynności – ryzyko niemożności zrealizowania lokat i innych aktywów bez wpływu na ich rynkowe ceny w celu uregulowania swoich zobowiązań finansowych w momencie, gdy stają się one wymagalne;
  • ryzyko stopy procentowej – możliwość poniesienia straty na skutek zmiany wartości instrumentów finansowych lub innych aktywów oraz zmiany wartości bieżącej prognozowanych przepływów ze zobowiązań w wyniku zmian w strukturze terminowej rynkowych stóp procentowych lub wahań zmienności rynkowych stóp procentowych wolnych od ryzyka;
  • ryzyko bazowe – możliwość poniesienia straty na skutek zmiany wartości instrumentów finansowych lub aktywów oraz zmiany wartości bieżącej prognozowanych przepływów ze zobowiązań, w wyniku zmian w strukturze terminowej spreadów rynkowych stóp procentowych względem stóp wolnych od ryzyka lub wahań zmienności tych spreadów – z wyłączeniem spreadów kredytowych;
  • ryzyko walutowe – możliwość poniesienia straty na skutek zmian wartości aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych w wyniku zmian kursów wymiany walut lub wahań zmienności kursów wymiany walut;
  • ryzyko spreadu kredytowego – możliwość poniesienia straty z tytułu zmiany wartości aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych spowodowanych zmianą poziomu spreadów kredytowych w odniesieniu do struktury terminowej stóp procentowych dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub wahania ich zmienności; 
  • ryzyko koncentracji – możliwość poniesienia straty wynikającej z braku dywersyfikacji portfela aktywów lub z dużej ekspozycji na ryzyko niewykonania zobowiązania przez pojedynczego emitenta papierów wartościowych lub grupę powiązanych emitentów.

Ryzyko koncentracji aktywów oraz ryzyko spreadu kredytowego jest traktowane jako integralna część ryzyka rynkowego przy pomiarze ryzyka na potrzeby profilu ryzyka, tolerancji na ryzyko i raportowaniu wskaźników ryzyka rynkowego. Jednak proces zarządzania tymi ryzykami ma odmienną specyfikę niż proces zarządzania pozostałymi podkategoriami ryzyka rynkowego i został opisany w punkcie 7.5.1.1 wraz z procesem zarządzania ryzykiem niewypłacalności kontrahenta.

Ryzyko rynkowe w Grupie PZU pochodzi z trzech głównych źródeł:

  • działalności związanej z dopasowaniem aktywów do zobowiązań (portfel ALM);
  • działalności związanej z aktywną alokacją, tj. wyznaczaniem optymalnej średnioterminowej struktury aktywów (portfele AA);
  • działalności bankowej w Pekao i Alior Banku – generującej istotne narażenie na ryzyko stopy procentowej.

Działalność inwestycyjną w spółkach Grupy PZU reguluje szereg dokumentów zatwierdzonych przez rady nadzorcze, zarządy i dedykowane komitety.

Jednostki ds. ryzyka współuczestniczą w identyfikacji ryzyk, dokonują ich pomiaru oraz monitorują i raportują o tych ryzykach. Ryzyko rynkowe mierzy się przy wykorzystaniu modelu kalkulacji kapitału ekonomicznego ryzyka rynkowego w oparciu o metodę wartości zagrożonej (VaR, ang. Value at Risk) lub formuły standardowej zgodnie z zasadami zdefiniowanymi przez dyrektywę Wypłacalność II. W celu efektywnego zarządzania ryzykiem rynkowym ustala się limity w postaci kwoty kapitału alokowanego na dane ryzyko rynkowe, jak również limity na poszczególne czynniki ryzyka rynkowego.

W Pekao funkcjonuje system zarządzania ryzykiem rynkowym, stanowiący strukturalno-organizacyjne i metodologiczne ramy, mające na celu utrzymanie struktury bilansu i pozycji pozabilansowych w zgodzie z zakładanymi celami strategicznymi. Proces zarządzania ryzykiem rynkowym oraz procedury go regulujące uwzględniają podział na księgę handlową i bankową.

Zarządzając ryzykiem rynkowym księgi handlowej Pekao dąży do optymalizowania wyników finansowych oraz zapewnienia maksymalnie wysokiej jakości obsługi klientów banku w zakresie dostępu do rynku (market making) pozostając w ramach limitów zatwierdzonych przez zarząd i radę nadzorczą.

Zarządzając ryzykiem stopy procentowej księgi bankowej Pekao kieruje się celem zabezpieczenia wartości ekonomicznej kapitału oraz realizacji założonego wyniku odsetkowego w ramach przyjętych limitów.

W Alior Banku ekspozycja na ryzyko rynkowe i płynności jest ograniczana przez system limitów, okresowo aktualizowanych, wprowadzanych uchwałą rady nadzorczej lub zarządu, obejmujących wszystkie miary ryzyka. W Alior Banku funkcjonują trzy rodzaje limitów, różniące się zakresem oraz sposobem funkcjonowania – limity podstawowe, uzupełniające, limity stress-test. Zarządzanie ryzykiem rynkowym skupia się na ograniczaniu potencjalnych niekorzystnych zmian wartości ekonomicznej kapitału oraz optymalizowaniu wyniku finansowego. 

Ekspozycja na ryzyko rynkowe

Wartość bilansowa   Nota   31 grudnia 2019 31 grudnia 2018
Aktywa na ryzyko Grupy Aktywa na ryzyko klienta  Razem  Aktywa na ryzyko Grupy Aktywa na ryzyko klienta  Razem 
  w tym aktywa banków   w tym aktywa banków
Aktywa finansowe i środki pieniężne narażone na ryzyko stopy procentowej   309 124 267 846 1 167 310 291 295 402 252 859 1 303 296 705
Dłużne papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu 35 62 965 32 858 1 101 64 066 52 534 24 169 1 134 53 668
Dłużne papiery wartościowe o zmiennym oprocentowaniu 35 31 144 29 494 15 31 159 31 298 28 333 77 31 375
Należności od klientów z tytułu kredytów 33 194 868 194 868 - 194 868 182 054 182 054 - 182 054
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych 35 1 405 599 49 1 454 2 679 976 90 2 769
Pożyczki 35 4 490 - - 4 490 4 535 - - 4 535
Środki pieniężne 0 7 786 6 759 2 7 788 17 053 15 288 2 17 055
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży 35 4 064 897 - 4 064 3 278 158 - 3 278
Instrumenty pochodne 34 2 402 2 371 - 2 402 1 971 1 881 - 1 971
Aktywa finansowe narażone na inne ryzyko cenowe   2 163 1 079 4725 6 888 2 347 816 4 209 6 556
Instrumenty kapitałowe 35 1 501 486 4682 6 183 1 859 356 4 181 6 040
Instrumenty pochodne 34 662 593 43 705 488 460 28 516
Razem    311 287 268 925 5 892 317 179 297 749 253 675 5 512 303 261
 

W tabeli poniżej zaprezentowano aktywa finansowe banków oraz na ryzyko klienta wg miejsca ujęcia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym:

Aktywa finansowe banków oraz aktywa finansowe na ryzyko klienta  Nota  31 grudnia 2019 31 grudnia 2018
Pekao i Alior Bank Aktywa finansowe na ryzyko klienta Pekao i Alior Bank Aktywa finansowe na ryzyko klienta
Należności od klientów z tytułu kredytów 33 194 868 - 182 054 -
Pochodne instrumenty finansowe   2 964 43 2 341 28
Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe   64 334 5 847 53 992 5 482
Wyceniane w zamortyzowanym koszcie   21 130 49 18 569 90
Dłużne papiery wartościowe   19 634 - 17 435 -
Rządowe   13 944 - 11 395 -
Krajowe   13 944 - 11 395 -
Oprocentowanie stałe   11 094 - 8 491 -
Oprocentowanie zmienne   2 850 - 2 904 -
Pozostałe   5 690 - 6 040 -
Oprocentowanie stałe   797 - 1 231 -
Oprocentowanie zmienne   4 893 - 4 809 -
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży   897 - 158 -
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych   599 49 976 90
Wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody   41 605 - 34 546 -
Instrumenty kapitałowe   276 - 256 -
Notowane na rynku regulowanym   30 - 44 -
Nienotowane na rynku regulowanym   246 - 212 -
Dłużne papiery wartościowe   41 329 - 34 290 -
Rządowe   26 960 - 22 509 -
Krajowe   26 960 - 21 556 -
Oprocentowanie stałe   14 525 - 8 955 -
Oprocentowanie zmienne   12 435 - 12 601 -
Zagraniczne   - - 953 -
Oprocentowanie stałe   - - 953 -
Pozostałe   14 369 - 11 781 -
Oprocentowanie stałe   6 186 - 4 233 -
Oprocentowanie zmienne   8 183 - 7 548 -
Wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy   1 599 5 798 877 5 392
Instrumenty kapitałowe   181 378 95 358
Notowane na rynku regulowanym   128 378 68 358
Nienotowane na rynku regulowanym   53 - 27 -
Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne   29 4 304 5 3 823
Notowane na rynku regulowanym   23 81 5 61
Nienotowane na rynku regulowanym   6 4 223 - 3 762
Dłużne papiery wartościowe   1 389 1 116 777 1 211
Rządowe   1 226 1 101 643 1 211
Krajowe   1 226 1 096 643 1 207
Oprocentowanie stałe   247 1 096 299 1 130
Oprocentowanie zmienne   979 - 344 77
Zagraniczne   - 5 - 4
Oprocentowanie stałe   - 5 - 4
Pozostałe   163 15 134 -
Oprocentowanie stałe   9 - 7 -
Oprocentowanie zmienne   154 15 127 -
Środki pieniężne   6 759 2 15 288 2
Aktywa finansowe banków oraz aktywa finansowe na ryzyko klienta, razem   268 925 5 892 253 675 5 512

W ramach swojej działalności lokacyjnej Grupa PZU wykorzystuje pochodne instrumenty finansowe jako narzędzia zmniejszania ryzyka (z użyciem rachunkowości zabezpieczeń lub bez niej) oraz ułatwiające efektywne zarządzanie portfelem inwestycyjnym.

Zaangażowanie Grupy PZU w instrumenty pochodne zaprezentowano w punkcie 34.   

Zaangażowanie w dłużne papiery emitowane przez rządy inne niż RP

Wartość bilansowa dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez rządy inne niż RP 31 grudnia 2019 31 grudnia 2018
Litwa 756 638
Łotwa 149 90
Rumunia 134 157
Chorwacja 132 152
Ukraina 130 90
Indonezja 86 71
Kolumbia 83 42
Brazylia 80 57
Bułgaria 74 75
Panama 74 36
Rosja 70 69
Filipiny 59 42
Węgry 57 117
Dominikana 56 42
Oman 54 41
Republika Południowej Afryki 52 35
Urugwaj 50 42
Pozostałe 3471 2 2972
Razem 2 443 4 093

1 W pozycji Pozostałe wykazano kraje, wobec których zaangażowanie bilansowe nie przekracza równowartości 50 mln zł: Arabia Saudyjska, Australia, Azerbejdżan, Bahrajn, Belgia, Białoruś, Chile, Dania, Egipt, Francja, Ghana, Gwatemala, Hiszpania, Holandia, Honduras, Irlandia, Jamajka, Jordania, Katar, Kazachstan, Kenia, Kostaryka, Maroko, Meksyk, Mongolia, Namibia, Niemcy, Nigeria, Paragwaj, Peru, Senegal, Słowenia, Sri Lanka, Stany Zjednoczone, Szwecja, Trynidad i Tobago, Turcja, Uzbekistan, Wielka Brytania, Wietnam, Włochy, Wybrzeże Kości Słoniowej. 
2 W pozycji Pozostałe wykazano: Albania, Argentyna, Armenia, Australia, Azerbejdżan, Belgia, Białoruś, Boliwia, Chile, Dania, Egipt, Etiopia, Francja, Ghana, Grecja, Gwatemala, Hiszpania, Holandia, Honduras, Indie, Irlandia, Jamajka, Jordania, Kamerun, Kazachstan, Kenia, Kostaryka, Maroko, Meksyk, Mongolia, Namibia, Niemcy, Nigeria, Paragwaj, Peru, Portugalia, Senegal, Serbia, Słowenia, Sri Lanka, Stany Zjednoczone, Szwecja, Trynidad i Tobago, Turcja, Wielka Brytania, Wietnam, Włochy, Wybrzeże Kości Słoniowej.

Zaangażowanie w dłużne papiery emitowane przez korporacje oraz jednostki samorządu terytorialnego

Wartość bilansowa dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez korporacje oraz jednostki samorządu terytorialnego 31 grudnia 2019 31 grudnia 2018
Samorządy krajowe 6 199 5 710
Narodowy Bank Polski 4 815 2 999
Banki zagraniczne 4 717 3 495
Spółki Indeksu WIG - Energia 2 375 1 183
Przetwórstwo przemysłowe 1 163 978
Usługi finansowe i ubezpieczeniowe 761 725
Spółki sektora energetyczno-paliwowego (w tym spółki indeksu WIG - Paliwa) 651 1 173
Transport i gospodarka magazynowa 615 1 232
Spółki Indeksu WIG - Banki 558 452
Budownictwo i obsługa rynku nieruchomości 479 158
Usługi komunalne 410 759
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 410 136
Górnictwo i wydobywanie (w tym: spółki indeksu WIG - Górnictwo) 353 130
Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (w tym spółki indeksu WIG - hotele i restauracje) 315 188
Informacja i telekomunikacja (w tym spółki indeksu WIG - Telekomunikacja) 201 4
Pozostałe 147 67
Razem 24 169 19 389
 

7.5.3.1. Ryzyko stopy procentowej

7.5.3.2. Ryzyko walutowe

 

7.5.3.3. Ryzyko cen akcji

7.5.3.4. Ryzyko płynności

     

7.5.4.  Ryzyko operacyjne

Ryzyko operacyjne to możliwość poniesienia straty wynikającej z niewłaściwych lub błędnych procesów wewnętrznych, działań ludzi, funkcjonowania systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych.

Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest optymalizacja jego poziomu i efektywności operacyjnej w działalności Grupy PZU, prowadząca do ograniczenia strat i kosztów spowodowanych materializacją tego ryzyka oraz zapewnienie adekwatnych i efektywnych mechanizmów kontrolnych. Informacje na temat poziomu ryzyka operacyjnego są okresowo przedkładane właściwym organom wewnętrznym.

Identyfikacja ryzyka operacyjnego odbywa się w szczególności poprzez:

  • gromadzenie i analizę informacji o incydentach ryzyka operacyjnego oraz przyczynach ich wystąpienia;
  • samoocenę ryzyka operacyjnego;
  • analizy scenariuszowe.

Ocena i pomiar ryzyka operacyjnego odbywa się poprzez:

  • określanie skutków wystąpienia incydentów ryzyka operacyjnego;
  • szacowanie skutków wystąpienia potencjalnych incydentów ryzyka operacyjnego.

Monitorowanie i kontrolowanie ryzyka operacyjnego realizowane jest głównie poprzez ustanowiony system wskaźników ryzyka operacyjnego oraz limitów umożliwiających ocenę zmian poziomu ryzyka operacyjnego w czasie oraz czynników mających wpływ na jego poziom w działalności.

Raportowanie polega na komunikacji o poziomie ryzyka operacyjnego, efektach monitorowania i kontrolowania różnym poziomom decyzyjnym. Częstotliwość poszczególnych raportów oraz zakres informacji są dostosowane do potrzeb informacyjnych na poszczególnych poziomach decyzyjnych.

Działania zarządcze w ramach reakcji na zidentyfikowane i ocenione ryzyko operacyjne polegają w szczególności na:

  • podjęciu działań mających na celu minimalizację ryzyka, między innymi poprzez wzmocnienie systemu kontroli wewnętrznej;
  • transferze ryzyka – w szczególności za pomocą zawarcia umowy ubezpieczenia;
  • unikaniu ryzyka poprzez niepodejmowanie lub wycofanie się z określonej działalności biznesowej w przypadku stwierdzenia zbyt wysokiego ryzyka operacyjnego, którego koszty ograniczenia są nieopłacalne;
  • akceptacji ryzyka – aprobatę konsekwencji wynikających z ewentualnej materializacji ryzyka operacyjnego, jeśli nie zagraża ono przekroczeniem poziomu tolerancji na ryzyko operacyjne.

7.5.5.  Ryzyko braku zgodności

Ryzyko braku zgodności (ang. compliance) to ryzyko poniesienia sankcji prawnych, powstania strat finansowych bądź utraty reputacji lub wiarygodności wskutek niezastosowania się przez spółki Grupy PZU, ich pracowników lub podmioty działające w ich imieniu do przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych standardów postępowania, w tym norm etycznych.

Na podstawie regulacji wewnętrznych wprowadzono podział kompetencji w ramach systemowego i bieżącego zarządzania ryzykiem braku zgodności.

Zarządzanie systemowe polega w szczególności na formułowaniu rozwiązań dotyczących realizacji zasad zarządzania ryzykiem braku zgodności, monitorowaniu procesu zarządzania tym ryzykiem oraz promowaniu i monitorowaniu przestrzegania regulacji wewnętrznych oraz przyjętych standardów postępowania w zakresie zgodności.

Bieżące zarządzanie ryzykiem braku zgodności to identyfikacja, ocena i pomiar oraz dostosowanie do wymogów regulacyjnych.

7.5.6.  Ryzyko modeli

Ryzyko modeli to ryzyko poniesienia straty finansowej, błędnego oszacowania danych raportowanych do organu nadzoru, podjęcia błędnych decyzji lub utraty reputacji z powodu błędów w opracowaniu, wdrożeniu lub stosowaniu modeli. Biorąc pod uwagę rosnące znaczenie zakresu wykorzystania modeli oraz zakwalifikowanie ryzyka modeli jako ryzyka istotnego dla Grupy PZU, w 2019 roku kontynuowany był formalny proces identyfikacji i oceny tego ryzyka. Proces, rozwijany obecnie w PZU i PZU Życie, ma na celu zapewnienie wysokiej jakości stosowanych praktyk dotyczących zarządzania tym ryzykiem. W ramach procesu w 2019 roku wykonywano monitoringi oraz niezależne walidacje modeli .

W podmiotach sektora bankowego, z uwagi na wysoką istotność ryzyka modeli, zarządzanie tym rodzajem ryzyka zostało wdrożone w ubiegłych latach w ramach dostosowania do wymogów rekomendacji W wydanej przez KNF. Oba banki określiły standardy procesu zarządzania ryzykiem modeli, w tym zasady budowy modeli oraz oceny jakości ich działania, przy zapewnieniu właściwych rozwiązań w ramach ładu korporacyjnego.