Czynniki, które mogą mieć wpływ na warunki funkcjonowania oraz działalność Grupy PZU w 2020 roku

Ze względu na zakres działalności Grupy PZU (sektor ubezpieczeń w Polsce, w krajach bałtyckich oraz na Ukrainie, sektor funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, bankowość) główne czynniki, które będą kształtowały otoczenie w jakim działa Grupa oraz mogą mieć bezpośredni wpływ na rozwój i wyniki Grupy w średnim okresie, a w szczególności w 2020 roku, można podzielić na trzy kategorie: makroekonomiczne i geopolityczne, prawne – regulacyjne oraz rynkowe, specyficzne dla poszczególnych sektorów / biznesów, w które zaangażowana jest Grupa.

Czynniki makroekonomiczne i geopolityczne 

Dynamika, poziom i struktura podstawowych wielkości makroekonomicznych w Polsce i zagranicą (PKB, inflacja, stopy procentowe) mają przełożenie na dynamikę rozwoju biznesu we wszystkich sektorach w jakich działa Grupa PZU oraz na dochodowość poszczególnych sektorów. Z jednej strony decydują one, pośrednio lub bezpośrednio, oraz z pewnym opóźnieniem, o dynamice składki przypisanej brutto w ubezpieczeniach majątkowych, zmianach popytu na kredyt i akumulacji depozytów oraz napływie aktywów do funduszy. Z drugiej strony mają wpływ na wskaźniki szkodowości w ubezpieczeniach majątkowych, wynik lokacyjny, kształtują wynik za zarządzanie funduszami oraz podstawowe miary decydujące o wynikach sektora bankowego (marżę odsetkową i koszty ryzyka). 

W polskiej gospodarce nie widać obecnie wyraźnych oznak zachwiania równowagi, które w ciągu najbliższych kwartałów mogłyby doprowadzić do mocnego cyklicznego spowolnienia. Wchodzimy jednak w schyłkowy okres cyklu wykorzystywania funduszy unijnych z perspektywy finansowej 2014-2020, do tego samorządy lokalne planują ograniczenie wydatków na inwestycje. Będzie to wpływać na osłabienie tempa wzrostu gospodarczego. Jednocześnie w strefie euro, w tym zwłaszcza w Niemczech, utrzymuje się stosunkowo niskie tempo wzrostu PKB. W 2020 roku sytuacja na rynku pracy oraz zwiększone świadczenia socjalne i obniżki podatków powinny sprzyjać wzrostowi konsumpcji gospodarstw domowych. Jednakże, przy wyższej niż w ubiegłym roku inflacji i rosnących obawach konsumentów związanych ze spowolnieniem gospodarczym, tempo wzrostu konsumpcji z 2019 roku może być trudne do utrzymania w 2020 roku. Wśród czynników wewnętrznych mogących ograniczyć wzrost PKB w Polsce, wymienić należy problemy z pozyskaniem odpowiednich pracowników i sygnalizowane w badaniach koniunktury zmniejszenie skłonności do inwestowania w przedsiębiorstwach, czy mocniejszy od prognoz wzrost inflacji, erodujący realne dochody gospodarstw domowych. 

Tempo wzrostu konsumpcji pozostanie w 2020 roku solidne, choć prawdopodobnie niższe niż w ubiegłym roku. Nadal powinny rosnąć inwestycje publiczne finansowane z budżetu centralnego, choć niedobór wykwalifikowanych pracowników i wzrost kosztów mogą skutkować opóźnieniami w realizacji niektórych projektów. Przedsiębiorstwa z kolei, w obliczu niepewności dotyczącej popytu na oferowane przez nie towary i usługi, mogą ograniczać swoje inwestycje, co sygnalizuje też styczniowe badanie koniunktury NBP. Wzrost PKB w otoczeniu polskiej gospodarki w 2019 roku bowiem wyraźnie zwolnił. Osłabła zwłaszcza dynamika produkcji przemysłowej w strefie euro i w Niemczech. Widoczne stało się spowolnienie obrotów handlu światowego. Poważnym zagrożeniem dla światowego wzrostu gospodarczego i nastrojów na rynkach finansowych jest rozprzestrzenianie się epidemii wirusa COVID-19. Pandemia może zakłócać nie tylko globalne łańcuchy dostaw, ale również pogarszać nastroje konsumentów i przedsiębiorców, ograniczać podróże i turystykę, a także prowadzić do czasowego zamknięcia instytucji publicznych. Niepewność związana jest też ze szczegółowymi negocjacjami przyszłych relacji gospodarczych UE-Wielka Brytania. 

Wydaje się zatem, że - choć na początku 2020 roku było widać pewne symptomy poprawy koniunktury w światowym przemyśle - możliwość wystąpienia poważnego spowolnienia wzrostu PKB w strefie euro i całej globalnej gospodarce, a co za tym idzie wystąpienia niekorzystnych zjawisk na rynkach finansowych, jest najważniejszym ryzykiem makroekonomicznym w 2020 roku. Oczekujemy, że tempo wzrostu PKB w Polsce w 2020 roku wyniesie ok. 3,0%. Gdyby wpływ epidemii koronawirusa na globalny wzrost gospodarczy okazał się znaczący, trzeba się liczyć z wolniejszym tempem wzrostu PKB w Polsce – zwłaszcza w I połowie 2020 roku. Oznaczałoby to jednak najprawdopodobniej wyższy wzrost PKB na świecie i w Polsce w roku 2021. 

Powyższe czynniki makroekonomiczne, a także obraz sytuacji geopolitycznej na świecie (napięcia na Bliskim Wschodzie, wybory prezydenckie w USA, skala rozprzestrzeniania się koronawirusa z Wuhan), mogą przełożyć się na zachowanie światowych banków centralnych oraz, w konsekwencji, na koniunkturę na globalnym i krajowym rynku finansowym. Klimat i kierunek zmian na rynkach finansowych jest z kolei istotny dla atrakcyjności produktów oferowanych przez Grupę PZU, w szczególności UFK (ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych). Wpływa również na poziom aktywów i opłat za zarządzanie pobieranych przez spółki Grupy zarządzające aktywami.

Czynniki prawno – regulacyjne

Na działalność Grupy PZU duży wpływ mają regulacje lokalne oraz europejskie akty prawne. Z punktu widzenia działalności ubezpieczeniowej istotny wpływ na działalność Grupy będą miały wszelkie zmiany w prawie mogące przyczynić się do wzrostu obciążeń zakładów ubezpieczeń, np. orzecznictwo sądów w zakresie wypłat zadośćuczynień pieniężnych z ubezpieczenia OC, czy zakończenie prac legislacyjnych nad ustawą o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Przyjęte rozwiązania mogą przełożyć się na wysokość odszkodowań wypłacanych przez Grupę PZU. 

Istotna będzie także praktyka rynkowa w zakresie kształtowania odpowiedzialności z tytułu rent w przypadku obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Wzrost rent obsługiwanych przez UFG może istotnie wpłynąć na rentowność zakładów ubezpieczeń, a to z kolei może mieć przełożenie na ich decyzje co do kształtowania cen ubezpieczeń komunikacyjnych. 

Rosnąca świadomość w zakresie klimatu, ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, będzie powodować nie tylko wzrost obciążeń regulacyjnych, ale również wpływać na zachowania konsumentów, przedsiębiorstw i instytucji finansowych. 

Wpływ na działalność grupy może mieć również potencjalna interwencja organu nadzoru w segmencie ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, prowadząca do ograniczenia ich sprzedaży lub zmian w konstrukcji produktu.

W kontekście banków, w 2019 roku istotne było orzeczenie unijnego Trybunału Sprawiedliwości (TSUE) z 3 października 2019 roku dotyczące kredytów walutowych. Kolejne rozstrzygnięcia prawne, lub wyroki w obszarze kredytów walutowych mogą mieć silny negatywny wpływ na wyniki sektora bankowego w Polsce, w szczególności banków o dużym portfelu kredytów denominowanych lub indeksowanych do CHF. Według różnych estymacji, łączne koszty dla sektora mogą sięgnąć kilkudziesięciu miliardów złotych, ale są one trudne do oszacowania i będą rozłożone w czasie. Ze względu na to że ekspozycja na kredyty walutowe banków Grupy PZU jest niewielka w porównaniu do innych banków działających w Polsce, bezpośredni wpływ powinien być znikomy. Jednak jakiekolwiek uregulowania ustawowe lub systemowe, m.in. mające związek ze słabością kapitałową niektórych banków w sektorze, które przełożyłyby się na większe obciążenia całego sektora mogłyby wpłynąć również na banki Grupy PZU. Wiele będzie zależało m.in. od faktycznej liczby pozwów (ilu kredytobiorców zdecyduje się na drogę sądową), interpretacji krajowych sądów w poszczególnych sprawach (w nawiązaniu do opinii TSUE), reakcji krajowych instytucji nadzorujących czy działań samych banków. 

Wszystkie istotne zmiany w prawie, przeprowadzone i oczekiwane zostały opisane w REGULACJE DOTYCZĄCE RYNKU UBEZPIECZEŃ I RYNKÓW FINANSOWYCH W POLSCE. 

Czynniki specyficzne dla sektorów, w których działa Grupa PZU 

Poza powyższymi czynnikami, które wpływają na warunki działania i wyniki Grupy, sytuacja w poszczególnych obszarach działalności jest kształtowana specyficznymi uwarunkowaniami sektorowymi i ich zmianami. 

Najważniejszy z nich to poziom konkurencji w konkretnych grupach produktów stanowiących trzon biznesu Grupy PZU. Ze względu na pogarszające się wyniki techniczne na rynku ubezpieczeń komunikacyjnych w Polsce oraz konieczność przestrzegania zasady adekwatności cenowej, w 2020 roku możliwy jest powrót do bardziej stabilnej polityki cenowej w ubezpieczeniach OC komunikacyjnych. Oczekuje się, że konkurencja cenowa będzie utrzymywać się w 2020 roku w ubezpieczeniach pozakomunikacyjnych, w produktach ubezpieczeniowych na życie, a także zdrowotnych. 

Sytuacja w sektorze ubezpieczeń oraz bankowym może również ulegać zmianom w związku z pojawieniem się nowych podmiotów i trendów związanych z rozwojem nowych technologii, m.in. operatorów dużych baz danych / klientów oraz tzw. insurtechów / fintechów¹. Trend ekonomii współdzielenia oraz wzrost świadomości ekologicznej skutkują dynamicznym rozwojem branży współdzielonej mobilności. Mieszkańcy miast coraz częściej wybierają rozwiązania, które pozwalają im szybko i sprawnie poruszać się po ulicach oraz zmieniać środki transportu w zależności od sytuacji na drodze. Współdzielona mobilność to już nie tylko samochody ale również inne typy urządzeń transportu osobistego (m.in. hulajnogi, segwaye, skymastery, monocykle elektryczne), wypożyczane za pośrednictwem technologii mobilnych. Nowe ryzyka to potencjał rozwoju ubezpieczeń dla użytkowników indywidualnych i firm. Dodatkowo, zmianom ulegają oczekiwania klientów, w dużej mierze idące w kierunku dążenia do indywidualizacji oferty, zarówno w segmentach ubezpieczeniowych jak i zdrowotnym.

Działalność i wyniki Grupy PZU w krótkim i dłuższym horyzoncie czasowym będą kształtowane przez trendy demograficzne, śmiertelność i dzietność (segment ubezpieczeń na życie) oraz czynniki o charakterze losowym - wystąpienie lub brak zjawisk katastroficznych takich jak powodzie, huragany itp. (segment ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych). 

Szczegółowy opis czynników, które mogą wywierać wpływ na działalność Grupy w 2019 roku, w podziale na poszczególne segmenty operacyjne został przedstawiony w DZIAŁANOŚĆ GRUPY PZU. 

Grupa PZU rozumie w jaki sposób nowe technologie zmieniają branżę ubezpieczeniową i bankową, uważnie obserwuje dynamiczne zmiany społeczne i demograficzne oraz nieustannie analizuje szanse i zagrożenia mające wpływ na rozwój rynków na których działa. Opublikowana 9 stycznia 2018 roku strategia na lata 2017-2020 „Nowe PZU – więcej niż ubezpieczenia” jest odpowiedzią na obserwowane zmiany. Celem PZU jest wykorzystanie możliwości wynikających z transformacji rynku ubezpieczeniowego, lepsze adresowanie potrzeb i poprawa satysfakcji obecnych klientów, a także dotarcie do segmentów ceniących sobie rozwiązania cyfrowe PZU 2020 – WIĘCE.J NIŻ UBEZPIECZENIA.

¹ Fintech - sektor gospodarki obejmujący przedsiębiorstwa operujące w branży finansowej oraz technologicznej. Firmy określane mianem FinTechów najczęściej świadczą usługi finansowe za pośrednictwem Internetu. To również określenie dla wszelkiego typu innowacji technologicznych lub finansowych. Insurtech to jeden z działów branży fintechowej, poświęcony w całości nowym rozwiązaniom technologicznym w ubezpieczeniach