26.3 Testy na utratę wartości

Testy na utratę wartości firmy sporządzono na 31 grudnia 2019 roku dla wszystkich CGU, do których zaalokowano wartość firmy. W wyniku przeprowadzonych testów nie stwierdzono konieczności dokonywania odpisów z tytułu utraty wartości.

Test na utratę wartości polega na porównaniu wartości bilansowych (łącznie z przypisaną wartością firmy) i wartości odzyskiwalnych CGU, do których zaalokowano wartość firmy. Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości CGU ujmuje się w rachunku zysków i strat, gdy wartość odzyskiwalna CGU jest niższa od jego wartości bilansowej. 

Ośrodki wypracowujące środki pieniężne (CGU)

Wartość firmy przypisuje się do poszczególnych spółek (stanowiących CGU na potrzeby testu na utratę wartości) i na tym poziomie poddaje monitorowaniu. W trakcie ostatecznego rozliczenia ceny nabycia, wartość firmy z tytułu nabycia Link4 została w całości alokowana do segmentu ubezpieczeń masowych w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, który ze względu na skalę integracji działalności Link4 z PZU w ramach realizacji strategii dwóch marek, zakładającej osiągnięcie synergii z tytułu zarządzania portfelem klientów masowych oraz sprzedaży dodatkowych produktów ubezpieczeniowych jest najmniejszym CGU, do której wartość firmy może być przypisana. Wartość firmy z tytułu nabycia PIM została w całości alokowana do Pekao, gdyż jest to najniższy poziom, na którym wartość firmy jest monitorowana na poziomie Grupy.   

Wartość bilansowa

Na potrzeby testu wartość bilansowa netto segmentu ubezpieczeń masowych została ustalona w oparciu o alokację aktywów netto Grupy PZU. Alokacji dokonano w proporcji, w jakiej hipotetyczny kapitałowy wymóg wypłacalności, który można przypisać do segmentu ubezpieczeń masowych, pozostaje do całkowitego kapitałowego wymogu wypłacalności. Do alokacji kapitałowego wymogu wypłacalności zastosowano metodę Eulera. Polega ona na przypisaniu do segmentu miar ryzyka, które są oparte na regulacjach Wypłacalność II i uwzględniają efekty dywersyfikacji.

Wartość bilansowa pozostałych podmiotów obejmuje aktywa netto CGU oraz wartość firmy. W przypadku podmiotów, w których występują udziały niekontrolujące wartość bilansową na potrzeby testu powiększa się o część wartości firmy przypisywanej do udziałów niekontrolujących (nie jest ona wykazana w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej). 

Wartość odzyskiwalna

Wartość odzyskiwalną CGU ustalono w oparciu o wartość użytkową jednostek, metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych w oparciu o najbardziej aktualne zatwierdzone projekcje finansowe, których okres, nieprzekraczający 5 lat, przedstawiono w tabeli poniżej. Stopy dyskontowe użyte na potrzeby testu jednostek ubezpieczeniowych ustalono na poziomie kosztu kapitału własnego. W przypadku spółek medycznych użyto średniego ważonego kosztu kapitału (ang. Weighted average cost of capital, WACC). Koszt kapitału własnego został ustalony zgodnie z modelem CAPM. Ponadto w uzasadnionych przypadkach dokonano poprawek z tytułu wielkości firmy (ang. size premium). Stopy wolne od ryzyka ustalono w oparciu o uśrednioną rentowność 10-letnich obligacji rządowych kraju siedziby CGU, współczynniki beta oparto o współczynniki podobnych podmiotów notowanych. Premie rynkowe wyniosły 5,5% (w 2018 roku: 5,5%). W przypadku podmiotów regulowanych (banki, zakłady ubezpieczeń, instytucje finansowe) prognozowane przepływy pieniężne uwzględniają konieczność utrzymania odpowiedniego poziomu środków własnych (kapitału ekonomicznego). Przepływy pieniężne segmentu ubezpieczeń masowych zostały określone w oparciu o kwotę hipotetycznych dywidend, które segment ten mógłby wypłacić, gdyby działał jako oddzielny zakład ubezpieczeń. Wysokość dywidend zależy od prognoz wyników technicznych tego segmentu po podatku dochodowym i podatku od instytucji finansowych oraz nadwyżek kapitałowych przypisanych do tego segmentu na datę bilansową i w kolejnych okresach. Wskaźniki wzrostu po okresie prognozy ustalono uwzględniając długoterminowe perspektywy rozwoju rynku, na którym działa dana jednostka. Wskaźniki wzrostu nie przekraczają długoterminowych prognoz rozwoju PKB danego kraju w ujęciu nominalnym.

Analiza wrażliwości

Oszacowanie wartości odzyskiwalnej jest procesem złożonym i wymaga od Zarządu jednostki dominującej wypracowania profesjonalnych osądów oraz wykorzystania skomplikowanych i subiektywnych założeń. Stosunkowo niewielkie zmiany w kluczowych założeniach mogą mieć istotny wpływ na wycenę wartości odzyskiwalnej. Kluczowymi założeniami w procesie szacowania wartości odzyskiwalnej są: stopy wzrostu w okresie rezydualnym, stopy dyskonta, oczekiwany poziom rentowności, przyszłe wymogi kapitałowe oraz minimalny poziom adekwatności kapitałowej jako warunek wypłaty dywidend przez podmioty regulowane.

W tabeli na kolejnej stronie podano nadwyżkę wartości odzyskiwalnych ponad wartości księgowe oraz maksymalne stopy dyskontowe i minimalne krańcowe stopy wzrostu po okresie prognoz, przy których następuje zrównanie wartości bilansowych i odzyskiwalnych poszczególnych CGU. Kwota nadwyżki została podana na udziale PZU.

Spadek nadwyżki Alior Banku wynika z uznania przepływów pieniężnych z tytułu dywidend w okresach późniejszych niż przewidywano na 31 grudnia 2018 roku. Odroczenie dywidend jest pochodną obniżenia bieżących oraz prognozowanych wyników finansowych, które zostały zrewidowane m.in. w związku z wyrokiem TSUE z 11 września 2019 roku, o którym mowa w punkcie 43.3, a także strat kredytowych poniesionych w 2019 roku w sektorze agrobiznesu. W następstwie poniesionych strat oraz wobec potrzeb kapitałowych związanych z rozwojem Alior Banku przesunięto wypłatę prognozowanych dywidend, co spowodowało obniżenie wartości bieżącej przepływów pieniężnych generowanych przez CGU Alior Bank.

Kluczowym założeniem przy sporządzeniu testu odzyskiwalności wartości firmy Alior Banku jest realizacja strategii na lata 2020-2022. Celem banku jest utrzymanie pozycji lidera technologicznego na rynku. Lepsze dostosowanie do potrzeb klienta, pogłębienie relacji z klientem i jego satysfakcji przełoży się na wzrost biznesu oraz wyższą rentowność banku.

Zgodnie ze strategią przebudowie ulegnie model biznesowy banku:

• strategia wzrostu oparta będzie na selekcji branż i klientów. W celu ograniczenia profilu wysokiego ryzyka szczególny nacisk będzie położony na wzrost produktów o dobrej relacji rentowności i ryzyka, takich jak leasing, kredyty hipoteczne lub factoring, w segmencie małych i średnich przedsiębiorstw oraz aktywnych klientów indywidualnych. Zakłada się mniejsze zaangażowanie w duże ekspozycje i projekty inwestycyjne.
• w związku z wyrokiem TSUE z 11 września 2019 roku zmianie ulegnie profil przychodów. Zakłada się niższą dynamikę wzrostu pożyczek gotówkowych. Kluczowym założeniem pozostaje utrzymanie marży odsetkowej oraz istotny wzrost udziału przychodów pozaodsetkowych nieobciążających kapitału takich jak prowadzone w ramach współpracy strategicznej z PZU inicjatywy w zakresie bancassurance i assurbankingu.
• bank podniesie efektywność procesów sprzedaży poprzez ich cyfryzację i robotyzację z wykorzystaniem najlepszych dostępnych na rynku praktyk informatycznych. Automatyzacja będzie miała kluczowy wpływ dla zmian procesu zintegrowanego zarządzania ryzykiem. Powyższe działania mają na celu optymalne wykorzystanie kapitału oraz ograniczenie ryzyka kredytowego przy utrzymaniu efektywności procesu. W celu utrzymania rentowności optymalizacja obejmie przebudowę sieci placówek oraz ograniczenie liczby tradycyjnych oddziałów. W ich miejsce bank dostarczy usługi online.

Zakres planowanych zmian powoduje, że projekcje są obarczone podwyższonym poziomem niepewności. Dlatego wprowadzono do szacunków korekty polegające na obniżeniu dynamiki wzrostu przychodów w okresach wykraczających poza okres objęty strategią a w odniesieniu do inicjatyw bancassurance i assurbankingu zwiększono premię za ryzyko.

Realizacja planów będzie podlegała monitorowaniu w następnych okresach. Negatywne odchylenia od planów mogą stanowić w przyszłości przesłankę wystąpienia utraty wartości wartości firmy.